Schetsen uit Nuth's Verleden

Deel 1: De Heren van Eynatten 1626-1794 Vóór  1626 was Nuth geen zelfstandige heerlijkheid, doch behoorde dit dorp tot de hoofdbank Klimmen van het Land van Valkenburg. Nuth in het Land van Valkenburg In de tijd van Karel V bestond het Land van Valkenburg, waarin Nuth gelegen was, uit de vier hoofdbanken Heerlen, Meersen, Klimmen en Beek en de oude Heerlijkheden Borgharen, Schinnen, Hoensbroek, Wijnandsrade, Geulle en Vaesrade, en verder nog TerBlijt, Eckelrade en Elsloo. De overige dorpen vielen de onder de zo even genoemde hoofdbanken. Hiervan kregen er verschillende de heerlijke rechten in het begin van de 17 e eeuw. Philips II van Spanje Om te kunnen voorzien in de zware oorlogskosten gingen koning Philips II van Spanje en zijn opvolgers, als hertogen van Brabant en Heren van Valkenburg, over tot verpanding en tot verkoop van verschillende dorpen die dan heerlijkheid werden. Dit gebeurde in 1626 ook met Nuth. Reijmersbeek Toen Nuth op 20 augustus 1626 door...

De Schepenbank en het schepengerecht Een van de heerlijke rechten van de gebiedende Heer was het instellen van een schepenbank of schepengerecht. Dit schepengerecht bezat de hoge, middelbare en lage jurisdictie over Nuth. Zelfs de doodstraf kon uitgesproken worden zonder hoger beroep. De schepenbank bestond te Nuth doorgaans uit zeven schepenen, die vonnisten, een schout of scholtis, die fungeerde als president van de rechtbank en die tevens als aanklager optrad. Verder was, zeer voornaam, de functie van secretaris van de schepenbank, belast met het schrijfwerk, het inschrijven van vonnissen, akten en stukken in de Rol- en Gichtregisters der schepenbank. Tenslotte waren er ook nog de gerechtsbode, de keurmeesters en de borgmeesters. Geheel verschillend was dus in vroeger eeuwen de uitoefening van de jurisdictie met haar plaatselijke rechtbanken en plaatselijke functionarissen ten opzichte van onze tegenwoordige kantongerechten, arrondissementsrechtbanken en gerechtshoven, ...

Deel 1: de koster schoolmeester 1598-1749 Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der Regering, lezen we nu in de grondwet . In vorige eeuwen was dat anders. Toen ontbeerde het onderwijs de leerplichtwetten en de verder beschermende onderwijswetten. ‘Schoolmeester spelen’ was een taak, die in Nuth aan de koster, later aan de geestelijk koster, de kapelaan was toegedacht. De leermethode werd aan het vernuft van de koster-schoolmeester zelf overgelaten. De kinderen liepen vrijwillig school en dan nog sporadisch , meestal in de wintertijd. De kosterswoning naast de trappen van de kerk Het schoolhuis was van de parochie en de aanstelling van de leerkracht geschiedde ook in samenwerking met de pastoor. In het kostershuis was een kamer waarin de parochieschool gevestigd was. Het onderwijsbeleid berustte dus bij de gebiedende heer van Nuth met zijn schepenbank en de gemeentenaren in samenwerking met de pastoor. School werd gegeven in het kostershuis of schoolh...

Deel 2: de kapelaan-koster-schoolmeester 1750-1818 Terugkerende tot Nuth zien wij, dat ook daar op 23 juni 1757 de kwestie inkomsten van de geestelijke koster-schoolmeester aan de orde was. In de vergadering van die dag onder voorzitterschap van schout Dullens bekrachtigde en bevestigde pastoor Wolters van Nuth nog eens in handen van de secretaris Bavo Meijs, al hetgeen in de jaarlijkse algemene vergadering van 8 januari 1749 betreffende de functie en de verdere inkomsten van de geestelijke koster was toegezegd. Op 19 november 1759 werd door de algemene vergadering een keus gedaan uit een voordracht van twee sollicitanten voor het ambt van geestelijke koster. Het waren de eerw. heren Brandts en Solders. De vergadering besloot unaniem de eerw. heer Franciscus Brandts aan te stellen, want de heer Solders had aan enige gemeentenaren te verstaan gegeven, dat hij aan het punt van zielzorg niet wenste te voldoen. Gelukkig was deze keuze niet. Door langdurige ziekte was kapelaan Brandts ni...